شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟

Index شاخصهای بازار یا شاخص بورس
حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، شنیدهاید که مثلا شاخص بورس امروز با 150 واحد رشد، به عدد 70 هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانهها از کاهش شاخص بورس خبر میدهند. اما تا به حال به این موضوع فکر کردهاید که شاخص بورس، بیانگر چیست و چرا افزایش یا کاهش آن، اهمیت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومی دارد؟ در این مطلب از بورسینس قصد داریم درباره شاخصهای بورس و انواع آنها صحبت کنیم.
درفرهنگ لغات فارسی واژه شاخص اینطور معنی شده است: برآمده ، مرتفع . 2 - برجسته ، ممتاز. 3 - (اِ.) نمودار. 4 - نمونه ، الگو، سرمشق . 5 شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ - عددی که میانگین ارزش مجموعه ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند.
شاخص یک معیار آماری است که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نشان میدهد. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خریدوفروش میشود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان میدهد.
روش اندازهگیری هر شاخص، منحصر به همان شاخص است و نمیتوان رقم فعلی یک شاخص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد؛ بنابراین برای مقایسه دو شاخص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخصها را نسبت بهروز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آنها را.
از شاخص کل و سایر شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران میتوان برای سنجش عملکرد سهام و صندوقهای سرمایهگذاری استفاده کرد. مفهوم شاخص در بورس بسیار متفاوت است، کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشاندهنده یا نماینده میباشد.
شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن میباشد و وسیلهای برای اندازهگیری و مقایسه پدیدههایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن میتوان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود.
شاخص بازار سهام چیست ؟ روشی برای اندازهگیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.
طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری میگذارد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود.
شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟
You are using an outdated browser. Please upgrade your browser to improve your experience.
دوشنبه 2 مهر 1397 | 1473 بازدید | آموزش
شاخص بورس
شاخص در "بورس" یعنی چه؟ حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، شنیدهاید که مثلا شاخص بورس امروز با 150 واحد رشد، به عدد 70 هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانهها از کاهش شاخص بورس خبر میدهند. اما تا به حال به این موضوع فکر کردهاید که شاخص بورس، بیانگر چیست و چرا افزایش یا کاهش آن، اهمیت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومی دارد؟ در این مطلب از بورسینس قصد داریم درباره شاخصهای بورس و انواع شاخص صحبت کنیم. درفرهنگ لغات فارسی واژه شاخص اینطور معنی شده است: برآمده ، مرتفع . 2 - برجسته ، ممتاز. 3 - (اِ.) نمودار. 4 - نمونه ، الگو، سرمشق . 5 - عددی که میانگین ارزش مجموعه ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند. شاخص یک معیار آماری است که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نشان میدهد. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خریدوفروش میشود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان میدهد. روش اندازهگیری هر شاخص، منحصر به همان شاخص است و نمیتوان رقم فعلی یک شاخص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد؛ بنابراین برای مقایسه دو شاخص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخصها را نسبت بهروز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آنها را. از شاخص کل و سایر شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران میتوان برای سنجش عملکرد سهام و صندوقهای سرمایهگذاری استفاده کرد. مفهوم شاخص در بورس بسیار متفاوت است، کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشاندهنده یا نماینده میباشد. شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن میباشد و وسیلهای برای اندازهگیری و مقایسه پدیدههایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن میتوان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود. شاخص بازار سهام چیست ؟ روشی برای اندازهگیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری میگذارد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود. تاریخچه شاخص بورس روش محاسبه شاخص کل بورس تهران برای درک نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذاران که (در بورس) سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می شود. ابتدا بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال است و دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار. یعنی فرض کنید که شخصی سهامی را به ارزش هر سهم 100 تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است، قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال 120 تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال 10 تومان به ازای هر سهم سود تقسیم کرده است. بنابراین این سرمایه گذار روی سهام توانسته تا پایان این سال در مجموع 30 تومان به ازای هر سهم سود کند و در واقع بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال 30 درصد بوده است، زیرا سرمایه وی از 100 تومان به 130 تومان افزایش یافته است. حال روش و فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین اساس می باشد. بدین معنی که شاخص کل افزایش قیمت کلیه سهام های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت های سهامی را در نظر گرفته و بر این اساس بازدهی کلیه سهام ها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می کند که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس می گویند. مفهوم واحد در شاخص چیست؟ شاخص براساس یک واحد تعریف می شود بدین صورت اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال برای مثال 10 هزار واحد باشد و در پایان سال به 15 هزار واحد افزایش یابد یعنی 5 هزار واحد افزایش داشته که این به معنای بازده 50% درصدی در شاخص کل بورس است. شاخص بورس تهران شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه میشود که عبارتند از: 1 - شاخص قیمت کل بازار: که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده میشود. 2 - شاخص قیمت تالار اصلی: که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده میشود. 3 - شاخص قیمت تالار فرعی: که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده میشود. در زیر به برخی دیگر از شاخصهای بورس اشاره شده است: 4 - شاخص صنعت: این شاخص عملکرد شرکتهای صنعتی بورس را نشان میدهد. مفاهیم این بازار کمک میکند. با یکی از این کلیدها آشنا شوید: 5 - شاخص واسطهگریهای مالی: این شاخص عملکرد شرکتهای واسطهگری مالی شامل هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها را نشان میدهد. 6 - شاخص قیمت و بازده نقدی: این شاخص را در سالهای اخیر روزنامه همشهری با نام شاخص بازده بازار سهام به سهامداران شناسانده است. شاخص قیمت و بازده نقدی را میتوان یکی از دقیقترین شاخصهای شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ محاسبه در بورس تهران به حساب آورد زیرا هر دو مولفه تقسیم سود در شرکتها و بازده سهام بر اثر افزایش قیمت سهام شرکتها در آن مدنظر قرار گرفته است. 7 - شاخص عملکرد تالار اصلی: این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی اصلی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد. 8 - شاخص کل قیمت سهام: این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری میگذارد. 9 - شاخص عملکرد تالار فرعی: این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی فرعی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد محاسبه شاخص های مختلف بر اساس فرمولهای قراردادی انجام میگیرد و هر شاخصی بنا بر داده ها و فرمول مورد استفاده میتواند گویای تغییرات خاصی باشد. لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشاندهنده تغییرات قیمت کلیه شرکتها میباشد مابقی شاخصها بنا بر نوع محاسبه و شرکتهایی که در آن مورد محاسبه قرار میگیرند باید تفسیر شوند. حال که تا حدودی با نحوه محاسبه شاخصهای مختلف آشنا شدیم لازم است با توجه به اینکه سهام چه شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ شرکتهایی در شاخص مورد نظر تاثیر گذار بوده اند تفسیر لازم را از شاخص مورد نظر داشته باشیم . سرمایه گذاران باید به دو نکته توجه نمایند: نکته ۱ - افزایش شاخص کل کلا بمعنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست. برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم بمعنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست. نکته ۲ - یکی از مهمترین مسائل در سرمایهگذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند. شاخص هم وزن بورس چیست؟ در محاسبه شاخص هموزن، بزرگی و کوچکی شرکتها در محاسبه دخالت داده نمیشوند و همه شرکتها به یک میزان در شاخص اثر میگذارند. به طور مثال شرکت بزرگی مانند هلدینگ خلیج فارس با شرکت کوچکی مانند دامداری تلیسه نمونه هموزن است. بنابراین نوسانات قیمتی آنها تاثیر مشابهی روی شاخص هموزن میگذارد. بنابراین این عامل باعث میشود در برخی روزهایی که به طور مثال شاخص کل مثبت است ولی اکثر سهام بازار منفی هستند، شاخص هموزن منفی شود زیرا وضعیت اکثریت سهام بازار است که در شاخص هموزن منعکس میشود. مبنای شاخص هم وزن بورس مبنای شاخص هموزن 10000 واحد بوده و از اول فروردین 1393 معرفی شده است. به نظر میرسد که این شاخص با کیفیت بهتری نشاندهنده کلیت وضعیت بورس تهران است.
دلایل ریزش شاخص بورس چیست؟
نماگرهای بورسی که روز سهشنبه بهمسیر صعودی بازگشته بودند، نتوانستند این روند را ادامه دهند و در پایان هفته مجدد سرخپوش شدند. بهاین ترتیب روز چهارشنبه شاهد افت ۵۸/ ۰درصد شاخصکل و همزمان با آن عقبنشینی ۳۲/ ۰ درصدی نماگر هموزن بودیم. اخبار تازه رسیده برجامی و افت نرخ دلار مهمترین دلیلی بود که سبب ریزشی شدن قیمت سهام شد. اما فارغ از آنها شاهد بیشواکنشی بورسبازان بهتحولات پیرامونی هستیم.
از اینرو بهنظر میرسد حال و هوای این روزهای بازار سهام بیش از آنکه از شرایط بنیادی بازار تاثیر بپذیرد، بهتحولات اقتصاد سیاسی کشور چشم دوخته و سریعا بین دو موقعیت خرید و فروش جابهجا میشوند. این سردرگمی سبب شده تا یک روز صفهای خرید سنگین شوند و روز بعد بدون تغییر خاصی در شرایط بنیادی اثرگذار بر شرکتها همان خریداران روانه صفهای فروش شوند. محدودیتهای معاملاتی همچون دامنهنوسان نیز شرایط را بغرنجتر کرده است.
شامگاه سهشنبه بود که خبری بر درگاههای خبری نشست. معاون نماینده آمریکا در سازمانهای بینالمللی در وین در بیانیهای در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی با استناد بهگزارش اخیر مدیرکل آژانس مواضع کشورش را درباره تحولات اخیر برنامه هستهای ایران بیان کرده و خواستار بازگشت ایران بهمذاکرات احیای توافق هستهای در وین و خودداری آن از توسعه بیشتر اقدامات هستهای خود شد. لوییس بونو معاون نماینده آمریکا در سازمانهای بینالمللی در وین نیز گفت ما این اهداف را با حسننیت دنبال میکنیم و بهوضوح گفتهایم در صورت از سرگیری پایبندی ایران بهتمامی تعهداتش در توافق، آماده لغو تحریمهای ناسازگار با برجام هستیم اما تمامی طرفها باید واقعبین باشند. فرصت شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ بازگشت با پایبندی کامل دوجانبه بهبرجام تا همیشه وجود نخواهد داشت. همین گفتهها کافی بود که با بازگشایی بازارها، معاملهگران از ترس ریزشی شدن دلار، دست بهماشه فروش شوند تا قیمت سهام نیز رو بهنزول گذارد.
معاملهگران با درک وابستگی ۶۰ درصدی بازار سهام بهشرکتهای کامودیتیمحور و صادراتی که بهطور مستقیم از نوسان نرخ ارز اثر میپذیرند، با دریافت هر سیگنال منفی از افت قیمت دلار، هراسان شده و فروشنده میشوند. با این حال سهامداران بهاین نکته توجه نمیکنند که همچنان دلار آزاد و نیمایی از یکدیگر فاصله داشته و این شکاف قیمتی بعید است در کوتاهمدت پُر شود. از اینرو خطری از جانب افت مقطعی قیمتها در بازار ارز، شرکتهای صادراتمحور را تهدید نمیکند و تنها هیجانات منفی است که فضای معاملاتی بازار سهام را دستخوش تغییر میکند.
روزبه شریعتی - کارشناس بازار سرمایه: درخصوص روند کنونی نرخ دلار نمیتوان یک نتیجهگیری قطعی ارائه کرد، چراکه این ارز بهدو مبحث بستگی دارد. نخست اینکه بهطور واقعی ارزش برابری ریال بهدلار و دیگری میزان عرضه دلار است که در چه محدودهای قرار گرفتهاند. اینکه سرمایهگذاران ترجیح میدهند نقدینگی خود را از ریال بهدلار تبدیل کنند بهدلیل عدماطمینان بهثبات اقتصادی و سیاسی داخلی و روند افزایش قدرت دلار است که این مهم میتواند با تصمیمات سیاسی چرخش پیدا کند. بهاین معنی که تصمیمات اعم از توافقات سیاسی و در هم تنیده شدن اقتصاد کشور با بزرگترین اقتصادهای دنیا (نه فقط ایالاتمتحده آمریکا بلکه منظور این است که میتوان حداقل با ۱۰۰ کشور تجارت جهانی داشت) بهطور کلی باعث میشوند اقتصاد بزرگ شود.
بنابراین در چنین شرایطی ریال میتواند رشد اقتصادی واقعی را در کشور شکل دهد و GDP اعم از بخش خدمات و در سایر بخشها رشد کند، همگی در کنار هم باعث میشوند که بهطور قطع سرمایهگذار ترجیح ندهد ریال خود را تبدیل بهارز خارجی کند که احتمال رشد اقتصادی آن کمتر از ریال باشد.
از طرفی میزان ارز خارجی در کشور، دیگر موضوعی بوده که حائز اهمیت است. این مهم بهدلیل پولهای بلوکه شده کشور بوده که در واقع از تصمیمات سیاسی نشات میگیرد. در صورتی که پولهای بلوکه شده نیز آزاد شود باید مبتنی بر همین سیاستهای پولی اقدام بهعرضه کرد. نمیتوان بهگونهای که سیاست پولی در همریخته وجود دارد و از تنخواه بانکمرکزی مورد استفاده قرار میگیرد اقدام بهارزپاشی کرد تا دلار ارزان شود. بنابراین بازار سرمایه بهنرخ دلار نگاه دیگری دارد. نگاه بازار سرمایه همیشه آیندهنگر است. بهنظر میرسد که این بازار خیلی هوشمندتر از سایر بازارهای مالی عمل میکند. کما اینکه پس از تجربه رشد ۳ الی ۴ ماهه ابتدای سال شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ ۱۴۰۰، زودتر از بازار دلار شروع بهاصلاح کرد. زودتر بهاین نتیجه رسید که ممکن است ترامپ رای نیاورد و بورس ایران، ونزوئلایی نشود. پس از اینکه بازار سهام شروع بهاصلاح کرد و در واقع نزولی شد، زودتر از دلار به ثبات رسید، چراکه در اوایل سالجاری این ذهنیت وجود داشت که توافقات سیاسی صورت میگیرد، ارزهای بلوکهشده آزاد میشود، شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ اقتصاد بهسمت پویایی حرکت میکند و در نهایت قیمت ارز بهصورت تعادلی در محدوده ۱۹ هزار تومان آرام میگیرد.
در عین حال در بازار سرمایه اصلاحاتی صورت گرفت. در اواخر خردادماه زمانی که بازار سهام این احتمال را داد که شاید توافقات صورت نگیرد، بازار با این ذهنیت که دلار تا محدوده ۲۵ هزار تومان در محدوده تعادلی قرار دارد شروع بهرشد کرد. اکنون نیز در همین نقطه قرار دارد. بازار سهام در حالحاضر متاثر از چند متغییر و اتفاق میتواند ادامه روند خود را مشاهده کند.
بازار سرمایه در نقطهای قرار دارد که میتوان ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ را پیشبینی کرد. این بازه زمانی با متغیرهایی اعم از دریافت سیگنال مثبت از مذاکرات و توافقات سیاسی، نرخهای خوراک پالایشی، نرخهای خوراک سوخت و گاز شرکتها و صنایع و نگرش قطعی دولت جدید در حوزه وزارت صمت (با توجه بهسیگنال نامطلوبی که از سمت نیکزاد بهبازار سرمایه ارسال شد و همچنین قولهای وزیر صمت برای میلگرد ۱۰ هزار تومانی و سیمان ۲۰ هزار تومانی) نگاه قیمتگذاری دستوری معاملهگران را با ابهامات زیادی مواجه کرده است. بنابراین بازار در انتظار گزارشهای تابستان میماند تا تکلیف نرخها مشخص شود. در این حین احتمالا مذاکرات کلید میخورد و گزارشهای پولی بانک مرکزی بهروزرسانی میشود. سیگنال فروش بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار سرمایه با نرخهای بهره موثر بیش از ۲۳درصد در بازار شنیده میشود که اتفاق افتد.
بنابراین دولت بهدلیل کسریبودجه شدید ناگزیر است از این راه تامین مالی کند. باید تکلیف چنین ابهاماتی که در بازار سایه افکنده روشن شود تا بازار بتواند ادامه مسیر خود را داشته باشد، احتمالا در یکماه آتی با نزدیکشدن بهگزارشهای ۶ ماهه و مشخص شدن موارد مذکور راحتتر بتوان در این بازار تصمیمگیری کرد. فارغ از این موارد زمانی که ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار صراحتا مخالفت خود را با قیمتگذاری دستوری اعلام میکند بهاین دلیل است که نگاه درست بهاقتصاد آزاد، مکانیزم بازار، حذف رانت و اقتصاد شفاف همین است. اما مساله اینجاست که این مهم خیلی قابلیت شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ اجرایی پیدا نمیکند و طبیعتا بازار بهنگاهی که مسبوق بهسابقه از سوی سیاستمداران است، بیشتر وزن میدهد. ورود سیمان به بورسکالا که در اواخر دولت گذشته روی داد، اتفاق بزرگی بود چراکه سیمان یکی از بزرگترین محلهای رانت ایجاد شده در کشور بود.
بورس چهارشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخصکل بورس تهران با افت ۵۸/ ۰درصدی مواجه شد، از ۳۴۳ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۱۶ سهم (۳۴ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۲۱ سهم (۶۴ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۳۲ نماد (۹ درصد) صف خریدی بهارزش ۵۵۰ میلیارد تومان تشکیل دادند. اما در مقابل شاهد شکلگیری صف فروش در ۱۸نماد بورسی (۵درصد) بهارزش ۳۳ میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت ۱/ ۱درصدی را ثبت کرد، ۱۴۱ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۴۰ سهم (۲۸ درصد) مثبت و ۱۰۱سهم (۷۲ درصد) منفی بود.
در این بازار ۱۳نماد (۹ درصد) صف خریدی بهارزش ۳۲۲میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۱۲ نماد (۹درصد) نیز با صف فروشی بهارزش ۳۶ میلیارد تومان مواجه شدند. بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۴۰ نماد بود. در این میان ۶۴ سهم (۴۶درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۷۰ سهم (۵۰درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۴۹ نماد (۳۵ درصد) صفخریدی بهارزش ۱۸۴ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به۳۷نماد (۲۶درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۸۸ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.